“Công nghệ 4.0” chắc hẳn là cụm từ quen thuộc được mang ra thảo luận rất nhiều trong xã hội hiện nay. Tuy nhiên, bạn đã thật sự hiểu hết về công nghệ 4.0 và những tác động to lớn mà nền tảng công nghệ số này mang lại cho nền kinh tế thế giới hay chưa? Đừng lo, hãy để Dangkykinhdoanh chia sẻ cho bạn những kiến thức cần thiết để có thể tồn tại và sẵn sàng thích ứng trong thời kỳ công nghệ số hoá này nhé!
Nội dung
Công nghệ 4.0 là gì?
Công nghệ 4.0 là tên gọi được bắt nguồn từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đây là giai đoạn tập trung vào công nghệ kỹ thuật số, hệ thống vật lý không gian mạng và hệ thống mạng internet…
Có những lầm tưởng xoay quanh công nghệ 4.0 chỉ là một phần mở rộng của cách mạng kỹ thuật số lần thứ ba. Tuy nhiên sự thật là công nghệ 4.0 tập trung phần lớn vào sự kết nối, tự động hoá, máy móc và dữ liệu; trong đó những yếu tố kỹ thuật số cốt lõi là trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT) và dữ liệu lớn (Big Data)…và nó có ảnh hưởng hầu hết đến tất cả các lĩnh vực và ngành nghề hiện nay, từ kinh tế, sản xuất, giáo dục…
Có thể nói, sự phát triển vượt bậc của công nghệ 4.0 hay công nghiệp 4.0 đã mở ra một kỷ nguyên hoàn toàn mới, tác động sâu sắc đến đời sống kinh tế, chính trị, xã hội của thế giới nói chung.
Đặc điểm của công nghệ 4.0
- Áp dụng công nghệ 4.0 cho phép người dùng thu thập và phân tích dữ liệu với số lượng lớn. Từ đó kiểm soát, đánh giá và giám sát các quy trình nhằm tạo điều kiện nhận định các kết quả và đưa ra những quyết định tại mọi thời điểm.
- Công nghiệp 4.0 đã xóa mờ ranh giới giữa vật lý, kỹ thuật số và sinh học, mở ra kỷ nguyên mới về công nghệ nhằm thúc đẩy quá trình số hóa trong sản xuất, tiến hành xây dựng những nhà máy hiện đại và cho phép mọi người trên thế giới kết nối với nhau mọi lúc mọi nơi thông qua các thiết bị di động thông minh.
- Quá trình sản xuất truyền thống cũng có những thay đổi vượt bậc thông qua sự xuất hiện của công nghệ 4.0. Chính sự kết nối của công nghệ và máy tính qua chuỗi cung ứng đã tạo ra sự tích hợp cho các quy trình và hệ thống vốn khác nhau trước đây. Từ đó thúc đẩy nhanh tiến trình sản xuất, tiết kiệm sức người, sức của nhưng vẫn tăng năng suất và chất lượng, đem lại nguồn lợi nhuận khổng lồ cho các nhà đầu tư.
Đặc điểm của công nghệ 4.0
Các khái niệm phổ biến được sử dụng trong công nghệ 4.0
Có rất nhiều khái niệm xoay quanh lĩnh vực công nghệ 4.0, tuy nhiên để có thể tự tin quyết định đầu tư vào các giải pháp công nghệ 4.0 bạn cần nắm vững những thuật ngữ cơ bản sau đây:
- ERP có nghĩa là hoạch định nguồn lực doanh nghiệp, ERP có thể được sử dụng để hỗ trợ doanh nghiệp quản lý quy trình kinh doanh.
- IoT (Internet of Things) hay còn được gọi với cái tên quen thuộc là Internet vạn vật. Đây là một khái niệm đề cập đến sự thu thập và chia sẻ dữ liệu giữa các thiết bị, máy móc khi được kết nối với mạng internet mà không yêu cầu sự tương tác giữa con người với máy tính.
- IIoT (Industrial Internet of Things) còn được gọi là vạn vật kết nối, khái niệm này lớn hơn IoT khi đề cập đến việc thu nhận và truy cập vào nguồn dữ liệu khổng lồ nhằm thực hiện cách mạng hóa trong công cuộc sản xuất.
- Big Data (dữ liệu lớn): là khái niệm dùng để chỉ bộ dữ liệu lớn, có thể có hoặc không có cấu trúc được dùng để liên kết, sắp xếp và lưu trữ để hiển thị các mẫu, xu hướng…
- AI (trí tuệ nhân tạo): khái niệm này đề cập đến khả năng thực hiện các công việc và đưa ra những quyết định ở một cấp độ nào đó của máy tính tương tự như bộ não của con người.
- M2M (Machine to machine) đề cập đến sự liên kết đặc biệt giữa hai máy khác nhau thông qua mạng có dây hoặc không dây.
- Số hóa: khái niệm này thể hiện quy trình thu thập và chuyển đổi thông tin thành dạng kỹ thuật số.
- Máy học: là khả năng tự học và cải tiến của máy tính thông qua trí thông minh nhân tạo mà không cần trải qua quá trình ra lệnh hoặc lập trình.
- Điện toán đám mây: được dùng để lưu trữ, quản lý và xử lý thông tin từ xa qua máy chủ đã được kết nối Internet.
- RPA là từ viết tắt của Robotic Process Automation, tức là tự động hóa quy trình bằng robot. Công nghệ này được tạo ra để thực hiện các hoạt động bắt chước con người nhằm gia tăng hiệu quả công việc.
- Hệ sinh thái: là khái niệm đề cập đến vấn đề sản xuất, là khả năng kết nối toàn bộ hoạt động của hệ thống từ lập kế hoạch, quản lý chuỗi cung ứng, điều hành sản xuất và quan hệ khách hàng…
Hiểu rõ một số khái niệm chính liên quan đến công nghiệp 4.0 sẽ giúp bạn có những kiến thức nhất định trong quá trình cải tiến, điều hành và phát triển doanh nghiệp của mình.
Những lợi ích và bất cập của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 mang đến là gì?
Lợi ích của cuộc cách mạng công nghệ 4.0
1. Tăng năng suất và hiệu quả lao động
Kết quả mà cuộc cách mạng 4.0 mang đến chính là việc tự động hoá và siêu kết nối. Điều này sẽ giúp nâng cao năng suất làm việc và tạo ra nhu cầu về những công việc hoàn toàn mới khác.
Bởi vì máy móc có sức bền cao hơn sức lao động của con người và nó có thể hoạt động trong nhiều giờ không ngừng nghỉ trong nhiều điều kiện khác nhau. Ngoài ra, máy móc nói chung hay robot nói riêng hoạt động theo đúng như sự lập trình của con người, tạo ra những sản phẩm chính xác, đồng đều và ít khi nào xảy ra những sai sót ngoài ý muốn.
Chính nhờ vào khả năng chính xác này, nhà sản xuất có thể dễ dàng kiểm soát mọi chi tiết sản phẩm và điều chỉnh nó theo ý muốn để đáp ứng mọi nhu cầu của khách hàng với mức độ chính xác cao nhất.
Ngoài ra, trí tuệ nhân tạo thiết lập trong các máy móc có khả năng xử lý thông tin một cách rất nhanh chóng. Nếu có lỗi xảy ra thì các phương án thay thế, sửa chữa sẽ được kích hoạt ngay lập tức để không xảy ra sự cố nghiêm trọng, đảm bảo ít tổn thất nhất có thể cho doanh nghiệp.
2. Tăng năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp
Trình độ ứng dụng công nghệ trong sản xuất là thước đo cho năng lực cạnh tranh của mỗi doanh nghiệp. Công nghiệp 4.0 đã góp phần tạo nên những doanh nghiệp số nhờ quá trình kết nối các chuỗi giá trị trong và ngoài doanh nghiệp, cải tiến quá trình sản xuất cũng như tạo ra những mô hình kinh doanh mới.
Ngoài ra, cách mạng công nghiệp 4.0 còn là tiền đề cho sự xuất hiện cho những sáng kiến đổi mới chẳng hạn như các phần mềm quản lý phức tạp như ERP, BI, CRM…Những phần mềm này có vai trò rất lớn trong việc giúp doanh nghiệp kết nối những thông tin rời rạc bằng một hệ thống duy nhất và được vận hành trên mạng máy tính diện rộng.
Nhìn chung, việc ứng dụng các giải pháp công nghệ sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, rút ngắn thời gian, chi phí, từ đó tập trung vào việc cải thiện sản phẩm và dịch vụ phục vụ cho khách hàng.
Những lợi ích và bất cập của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 mang đến là gì?
3. Thay đổi cơ cấu sản xuất
Khi thực hiện cuộc cách mạng 4.0 này thì thay đổi đầu tiên và dễ nhận thấy nhất chính là sự can thiệp của máy móc trong khâu sản xuất của doanh nghiệp. Sự phát triển của công nghệ trong giai đoạn này khiến robot ngoài việc làm những công việc nặng, lắp ráp những bộ phận lớn mà còn thực hiện cả những công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo như con người.
Lúc đó, con người chỉ cần điều khiển và thực hiện những công việc đòi hỏi sự sáng tạo mà trí tuệ thông minh chưa chạm đến được.
5. Tăng lợi nhuận, giảm chi phí
Đây là một trong những mục tiêu hướng đến khi tiến hành thực hiện đổi mới khoa học công nghệ. Việc thay thế nguồn lực của con người bằng các máy móc và công nghệ mới sẽ giúp giảm thiểu chi phí đầu tư cho hoạt động sản xuất.
Hơn nữa, một robot hoạt động theo lập trình có thể thực hiện được khối lượng công việc lớn hơn nhiều người cộng lại, ít sai sót hơn, từ đó tạo ra năng suất cao hơn gấp nhiều lần và giảm thiểu tổn thất trong quá trình sản xuất.
Ngoài ra, khi giảm lượng nhân công thì tất yếu khoản phí bảo hiểm, tiền thưởng sẽ giảm; tuy nhiên bạn cần duy trì phí bảo trì máy móc thường xuyên trong suốt quá trình làm việc.
Bất cập của cuộc cách mạng công nghệ 4.0
1. Lo ngại về vấn đề thất nghiệp
Ứng dụng công nghệ hoá sẽ khiến hàng triệu lao động tay chân bị mất việc do những công việc tỉ mỉ, phức tạp nhất cũng không thể làm khó được robot. Hơn thế nữa, với thời gian và điều kiện làm việc không bị hạn chế, số lượng sản phẩm do robot tạo ra sẽ cao gấp nhiều lần con người.
Cũng từ đó, số lượng công việc của con người sẽ bị giới hạn và đòi hỏi tư duy, tốn nhiều chất xám hơn. Lao động trình độ thấp nếu không được đào tạo bài bản sẽ không còn chỗ đứng trong xã hội. Hiện nay, tình hình này diễn ra ngày một nhiều trên quy mô toàn quốc và rộng hơn là trên toàn thế giới.
2. Nguy cơ về vấn đề bảo mật
Để có thể phát huy hết sức mạnh của trí tuệ nhân tạo, con người cần cung cấp cho nó nhiều dữ liệu người dùng nhất có thể. Và hiện nay, hầu hết các ứng dụng đều cần đến dữ liệu người dùng như điện toán đám mây, big data…Chính vì thế, thông tin cá nhân là thứ gì đó trở nên rất giá trị và được nhiều hacker hướng đến nhằm phục vụ cho những việc làm không hay, có tác động tiêu cực đến người dùng.
Chính vì thế, trong thời kỳ này con người phải thường xuyên đối mặt với các vấn đề về bảo mật dữ liệu cá nhân để không phải chịu bất kỳ những tổn thất nào về cả vật chất lẫn tinh thần.
3. Mang lại sự bất bình đẳng lớn hơn
Đã có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng cuộc cách mạng công nghệ 4.0 có thể mang lại sự bất bình đẳng, đặc biệt nhất là ở khả năng phá vỡ thị trường lao động. Khi lao động tay chân được thay thế bởi máy móc thì chênh lệch giữa lợi nhuận so với vốn đầu tư và lợi nhuận so với sức lao động sẽ ngày càng trầm trọng.
Mặt khác, tri thức sẽ đóng vai trò cốt lõi trong các hoạt động kinh doanh sản xuất ở tương lai, từ đó làm phát sinh thị trường có sự phân tầng giữa các mảng “kỹ năng thấp/ lương thấp” và “kỹ năng cao/lương cao”, chính vì thế nguy cơ dẫn đến sự phân tầng gây mất bình đẳng ngày càng trầm trọng hơn.
Sự thay đổi của các ngành nghề tại Việt Nam khi xuất hiện công nghệ 4.0 là gì?
1. Ngành nông nghiệp
Ngành nông nghiệp trong thời đại 4.0 được cho là một bước đột phá lớn nếu so với ngành nông nghiệp truyền thống. Người nông dân có thể hoàn toàn xây dựng cho mình một trang trại thông minh với sự hỗ trợ từ các yếu tố công nghệ khác nhau. Từ đó giảm được khối lượng công việc lại vừa cải thiện được năng suất cũng như chất lượng sản phẩm.
Hơn cả như vậy, việc áp dụng kỹ thuật công nghệ vào lĩnh vực nông nghiệp, người ta còn cho ra đời các trang thiết bị với chức năng cực kỳ hiện đại như máy kéo tự lái, tự thu hoạch, các thiết bị giúp người nông dân có thể tự do điều chỉnh các yếu tố thời tiết, độ ẩm…để có thể mang đến môi trường sống thích hợp nhất cho trang trại.
2. Ngành sản xuất
Có thể nói, công nghệ 4.0 đã mang đến cho ngành sản xuất một bộ mặt hoàn toàn mới. Bằng chứng là doanh nghiệp đã tạo ra các nhà máy thông minh, các máy móc được kết nối với nhau để tạo nên một chu trình làm việc nhịp nhàng, giúp thiết bị có thể đảm nhiệm được khối lượng công việc lớn nhưng vẫn tiết kiệm được thời gian, chi phí, nhân lực và lượng chất thải ra môi trường.
3. Ngành y tế
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã mang lại cho ngành y học muôn vàn lợi ích. Một minh chứng cụ thể cho việc ứng dụng công nghệ 4.0 vào lĩnh vực y tế là sự ra đời của ứng dụng PC-COVID. Ứng dụng này đã giúp cho việc khai báo y tế trở nên dễ dàng hơn, nhờ đó mà công tác phòng chống dịch của Việt Nam trở nên hiệu quả khi dễ dàng truy xuất nguồn gốc lây lan của dịch bệnh.
Rõ ràng, chính công nghệ 4.0 đã mang đến cho lĩnh vực y học những đột phá mới. Nhờ công nghệ mà việc phân tích bệnh án trở nên chính xác và tiết kiệm được nhiều thời gian. Sự ra đời của những thiết bị hiện đại giúp phát hiện bệnh nhanh hơn hay những ca phẫu thuật sẽ trở nên nhanh chóng và chính xác hơn khi có sự hỗ trợ của robot phẫu thuật. Chính nhờ công nghệ mà hiện nay công tác khám, chữa bệnh trở nên đơn giản và tiết kiệm thời gian hơn rất nhiều.
Sự thay đổi của các ngành nghề tại Việt Nam khi xuất hiện công nghệ 4.0 là gì?
4. Ngành giáo dục
Với sức ảnh hưởng to lớn của mình, cuộc cách mạng 4.0 đã tạo ra sự thay đổi lớn đối với thị trường lao động trong mọi phương diện. Chính những yêu cầu đó đã đặt ra thách thức với ngành giáo dục là phải đào tạo ra nguồn nhân lực có đầy đủ chuyên môn để có thể thích nghi được với môi trường kỹ thuật hiện đại.
Ngoài ra một biểu hiện rõ ràng nhất cho sự ảnh hưởng của công nghệ vào giáo dục đó là sự thế chỗ của các phần mềm thông minh thay cho giấy, bút, bảng, phấn truyền thống. Thậm chí để có thể thích ứng với nhu cầu của xã hội, hiện nay công nghệ 4.0 còn tạo ra một môi trường học tập hoàn toàn mới đó là các phòng học trực tuyến. Những tác động tích cực này sẽ giúp người học có môi trường học tập thoải mái, sáng tạo và phát huy hết khả năng của bản thân.
Xã hội phát triển kéo theo sự ngày càng tiên tiến đòi hỏi học thức phải đi kèm, quá trình đốc thúc học tập cũng tăng theo. Các cơ sở trường học cũng được nâng cấp, ngày càng có nhiều phương pháp giảng dạy và học tập hơn
Cần làm gì để vượt qua những áp lực khi sống trong thời đại 4.0
1. Đổi mới tư duy, chủ động nhập cuộc
Đổi mới tư duy, chủ động nhập cuộc là việc làm cần thiết để có thể tồn tại trong thời đại 4.0. Sự đổi mới có thể là sợi dây liên kết cho sự tăng trưởng, giúp tăng khả năng cạnh tranh và thị phần của doanh nghiệp.
Nếu vẫn cố chấp và sống mãi trong tư duy truyền thống, bạn có thể sẽ bị bỏ lại phía sau bởi sự phát triển của xã hội sẽ kéo theo nhiều sự thay đổi khác trên nhiều lĩnh vực. Vì thế hãy luôn luôn thích ứng kịp thời và phát triển những ý tưởng sáng tạo mới để có thể đạt đến hiệu quả tối đa trong các công việc, học tập….
2. Ưu tiên hàng đầu cho đổi mới giáo dục, đào tạo
Ứng dụng công nghệ, kỹ thuật số trên mọi lĩnh vực, ngành nghề đòi hỏi phải có một nguồn nhân lực có tri thức công nghệ mới. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết cho ngành giáo dục là phải đổi mới và đào tạo ra nguồn nhân lực mới, có kỹ thuật mới, đáp ứng nhu cầu lao động có kỹ năng của tất cả các ngành trong từng giai đoạn.
Giáo dục chính là bộ mặt của một quốc gia, một quốc gia không làm tốt giáo dục thì quốc gia đó sẽ thất bại. Chính vì thế, ưu tiên đổi mới giáo dục là con đường duy nhất để nâng cao và thích ứng trong thời đại công nghệ 4.0 hiện nay.
Cần làm gì để vượt qua những áp lực khi sống trong thời đại 4.0
3. Dành sự quan tâm nhất định cho nhóm lao động dễ bị tổn thương
Chính phủ cần có mục tiêu và giải pháp cụ thể để dành sự quan tâm đến nhóm lao động dễ tổn thương (lao động nữ, lao động nông thôn và lao động cao tuổi), ban hành các chính sách và cơ chế hỗ trợ đối tượng có ít hoặc không có khả năng tiếp cận kỹ thuật số để làm giảm vấn đề bất bình đẳng và đảm bảo khả năng tiếp cận rộng rãi các loại dịch vụ công.
Để có thể thích nghi và tồn tại trong thời đại công nghệ 4.0 là một quá trình dài và cần nhiều sự đầu tư. Hy vọng từ những thông tin mà DKKD cung cấp sẽ khiến bạn hiểu rõ thêm về công nghệ 4.0 để có thể tỉnh táo, sáng suốt trong quá trình hòa nhập và đuổi kịp xu hướng của thời đại hướng đến một cuộc sống tốt đẹp nhất.
